Obszar projektu obejmuje rozległy i zwarty kompleks leśny stanowiący północno zachodnią część Puszczy Solskiej. Rozciąga się od doliny Wisły i Sanu na zachodzie obejmując Lasy Lipskie i Lasy Janowskie pomiędzy krawędzią Wyżyny Lubelskiej na północy i doliną rzeki Bukowej na południu, sięgając do miejscowości Frampol na wschodzie.
Puszcza Solska to jeden z największych w Polsce kompleksów leśnych rozciągający się od doliny Wisły w kierunku wschodnim do granicy państwa na długości około 120 km. Na terenie obszaru Lasy Janowskie dominuje głównie krajobraz zalesionej równiny, urozmaiconej licznymi (w części centralnej) wałami wydmowymi porośniętymi borami sosnowymi. Wg podziału fizjograficznego Polski (Kondracki 2000) obszar projektu położony jest w mezoregionie Równiny Biłgorajskiej zwaną Puszczańską, będącą częścią makroregionu Kotliny Sandomierskiej.
Cechą charakterystyczną obszaru jest występowanie wielu stawów rybnych, gdzie prowadzona jest ekstensywna gospodarka rybacka. Znajduje się tu blisko 150 obiektów stawowych, o łącznej powierzchni ponad 1600 ha w kompleksach od 5 ha do 50 ha. Obiekty te wybudowane prawie 150 lat temu znakomicie wkomponowały się w środowisko leśne pełniąc rolę zbiorników retencyjnych o charakterze naturalnym. Przez obszar ostoi przepływa kilka niewielkich śródleśnych rzek (rzeki: Biała, Łukawica, Branew, Czartosowa, Trzebensz, Rakowa, Jodłówka oraz Bukowa) i innych cieków wodnych o nieokreślonej nazwie. Obiekty stawowe i rzeki stanowią siedliska przyrodnicze oraz siedliska wielu gatunków zwierząt i roślin. Występują tu siedliska 3130 Brzegi lub osuszane dna zbiorników wodnych ze zbiorowiskami z Littorelletea, Isoëto-Nanojuncetea, 3260 Nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników Ranunculionfluitantis, 3270 Zalewane muliste brzegi rzek oraz takie gatunki zwierząt jak 1096 minóg strumieniowy Lampetra planeri, 1134 różanka Rodeus sericeus amarus, 1145 piskorz Misgurnus fossilis, 1163 głowacz białopłetwy Cattus gobio, 1166 traszka grzebieniasta Triturus cristatus, 1188 kumak nizinny Bombina bombina, 1337 bóbr europejski Castor fiber, 1355 wydra Lutra Lutra.
Staw w rez. Imielty Ług fot. T. WąsikW dolinach rzek przede wszystkim Branew, Trzebensz i Biała znajdują się płaty siedliska 6510 niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris), gdzie dobre warunki życia znalazły sobie np. 1059 modraszek telejus Maculinea teleius, 1060 czerwończyk nieparek Lycaena dispar, 1061 modraszek nausitous Maculinea nausithous.
Charakterystyczna budowa geologiczna obszaru czyli zaleganie nieprzepuszczalnej warstwy iłów krakowieckich warunkujące płytkie zaleganie poziomu wód gruntowych (do 2 m i płycej) oraz nierównomierne pokrycie glebowe sprzyja wytworzeniu licznych obszarów bezodpływowych. Ma to olbrzymie znaczenie w tworzeniu się siedlisk przyrodniczych o charakterze bagienno – torfowiskowym. Płaty bagien i torfowisk występują w postaci różnej wielkości płatów od 0,2 ha do kilku hektarów i rozmieszczone są na całym obszarze. Największe powierzchnie zajmują płaty położone na Bagnie Rakowskim i w Rezerwacie Imielty Ług. Znaczne nagromadzenie bagien i torfowisk występuje na południe od Zaklikowa, w okolicy Stawów Nieszawa na północ od Woli Rzeczyckiej, na wschód od Świnek oraz w okolicy Imieltego Ługu. W miejscach tych wykształciły się m. in. siedliska 7110 torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą (żywe)* na powierzchni 250 ha, 7140 torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z Scheuchzerio-Caricetea) na powierzchni 388,35 ha, 7150 obniżenia na podłożu torfowym z roślinnością ze związku Rhynchosporion na powierzchni 8,38 ha, 91D0 bory i lasy bagienne (Vaccinio uliginosi-Pinetum)* na powierzchni 1082 ha.
W obszarze przeważają gleby wytworzone na bazie czwartorzędowych piasków rzecznych i czwartorzędowych utworów wydmowych eolicznych. Są to gleby bielicowe i rdzawo bielicowe, które w sumie zajmują ok. 54 % powierzchni obszaru. Pozostałe to gleby glejowe, torfowo glejowe, brunatne bielicowane i inne. Deniwelacje terenu nie przekraczają kilkudziesięciu metrów. Okres wegetacyjny trwa tutaj średnio 217 dni, średnia wieloletnia temperatura +7,5oC, a suma opadów rocznych 600-700mm.
Lasy Janowskie charakteryzuje niezwykła różnorodność siedlisk leśnych. Największą powierzchnię zajmują siedliska boru mieszanego wilgotnego (35,1%) i boru świeżego (21,9%). Duży udział ma las mieszany wilgotny (14,1%) i bór mieszany świeży (13,5%). W obszarze głównym gatunkiem lasotwórczym jest sosna stanowiąca ponad 85 % w udziale drzewostanów, która wykształciła tu ekotyp charakteryzujący się cienioznośnością, płaskim systemem korzeniowym, dużymi przyrostami rocznymi i zdolnością do naturalnego odnawiania. Jodła stanowi 4,6 % , tworząc miejscami lite bory jodłowe z odnowieniami naturalnymi. Inne gatunki to olcha – 4,3%, brzoza – 2,3%, dąb – 1,1%, buk – 0,9%.
Zróżnicowana jest na tym terenie szata roślinna obejmująca 202 zespoły roślinne w tym 33 leśne. Występują tu siedliska 9170 grąd subkontynentalny (Tilio-Carpinetum), 91E0 łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe)* oraz 91P0 wyżynny jodłowy bór mieszany (Abietetum polonicum).
Największą różnorodnością charakteryzują się zbiorowiska wodno-torfowiskowe i wodne – w sumie blisko 100 zespołów. W wyniku badań florystycznych zinwentaryzowano ponad 800 roślin naczyniowych, wśród nich około pięćdziesięciu roślin objętych ochroną prawną. W obszarze występuje 1477 sasanka otwarta Pulsatilla patens, największe w kraju nagromadzenie fiołka bagiennego Viola uliginosa według Polskiej Czerwonej Księgi gatunek krytycznie zagrożony (kategoria zagrożenia CR), ponadto rosiczka okrągłolistna Drosera rotundifolia, rosiczka okrągłolistna Drosera rotundifolia, rosiczka pośrednia Drosera. Intermedia, goryczka wąskolistna Gentiana pneumonanthe, widłak jałowcowaty Lycopodium annotinum, widłak goździsty Lycopodium clavatum, czosnek siatkowaty Allium victorialis, lilia złoto głów Lilium martagon. (Szata roślinna Parku Krajobrazowego Lasy Janowskie – Fiałkowski D. 1997).
Różnorodność środowisk przyrodniczych, duża powierzchnia leśna i mała gęstość zaludnienia sprzyja bytowaniu większości gatunków zwierząt leśnych występujących w Polsce. Wobec dużej ilości zwierzyny płowej (łoś Alces alces, jeleń Cervus elephus, sarna Capreolus capreolus) odpowiednie warunki znajduje tu *wilk Canis lupus (1352). Obszar zasiedlony jest przez 16-18 wilków, tworzących 3 osiadłe, rozmnażające się regularnie watahy. Stanowi to 2,6 % populacji krajowej tego gatunku, oraz 23,9% populacji woj. lubelskiego.
Obszar Lasy Janowskie to również ważne miejsce występowania nietoperzy.
Występuje tu jedna z większych populacji 1323 nocka bechsteina Myotis bechsteinii.
Głuszec fot. B. KosiarskiW obszarze projektu stwierdzono gniazdowanie ponad 150 gatunków ptaków.
Inwentaryzacja ptaków przeprowadzona w 2010 roku przez Lubelskie Towarzystwo Ornitologiczne potwierdziła występowanie 29 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 roku, w tym 10 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). Lasy Janowskie są bardzo ważną ostoją głuszca A108 Tetrao urogallus – dużego ptaka grzebiącego, kuraka leśnego. Jest to ptak osiadły. Preferuje rozległe, stare bory o gęstym podszycie i drzewostany mieszane o bogatej strukturze (rozbudowane runo i podszyt) ze zwartą pokrywą ziół i kępami krzewinek jagód, zapewniających latem pokarm lub schronienie. Kompleksy iglaste służą za siedlisko cały rok. Obecność licznych cieków oraz zbiorników wodnych, a także rozległość kompleksu leśnego tworzą dogodne warunki dla populacji bociana czarnego. Część obszaru ostoi stanowi żerowisko dla gadożera – w przeszłości również lęgowego na terenie ostoi.
W okresie lęgowym obszar zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej (C6) następujących gatunków ptaków: bielik (Haliaeetus albicilla) bocian czarny (Cicinia nigra), głuszec (Tetrao urogallus) lelek (Caprimulgus europaeus); w stosunkowo wysokim zagęszczeniu występują: kania czarna (Milvus migrant) trzmielojad (Pernis apivorus), orlik krzykliwy (Aquila pomarina) (PCK) i sóweczka (Glaucidium passerinum)
W obszarze występują gatunki: Botaurus stellaris – Bąk zwyczajny (21 samców), Ixobrychus minutus Bączek (2-8 par), Ciconia nigra - Bocian czarny (17-20 par), Łabędź krzykliwy Cygnus cygus (1 para), Pernis apivorus – Trzmielojad (powyżej 25 par), Haliaeetus albicilla – Bielik (6 par), Circus aeruginosus – Błotniak stawowy (55par), Aquila pomarina – Orlik krzykliwy (5-6 par), Tetrao urogallus – Głuszec 3-6 tokujących samców), A120 Porzana parva – Zielonka (4 pary), A122 Crex crex Derkacz (57-60 samców), A127 Grus grus – Żuraw (24-26 par), A217 Glaucidium passerinum – Sóweczka (1 samiec), A220 Strix uralensis Puszczyk uralski (2 pary), A223 Aegolius funereus Włochatka (7-10 par), A224 Caprimulgus europaeus - Lelek kozodój (300-340 par), A229 Alcedo atthis Zimorodek (4-8 par) A234 Picus canus – Dzięcioł zielono siwy (32-40 par), A236 Dryocopus martius – Dzięcioł czarny (280-320 par), A238 Dendrocopos medius – Dzięcioł średni (90-110 par), A246 Lullula arborea Lerka (350-450 par), A307 Sylvia nisoria Jarzębatka (50-100 par), A320 Ficedula parva – Muchołówka mała (10 par), A321 Ficedula albicollis – Muchołówka białoszyja (6-12 par), A338 Lanius colurio Gąsiorek (350-450 par), A 379 Emberiza hortulana - Ortolan (2 pary) występują też ptaki wodne m.in. perkozek (Tachybaptus ruficollis) (10-11 par), perkoz dwuczuby Podiceps cristatus (24 pary), perkoz rdzawoszyi Podiceps grisegena) (4-5 par), Łabędź niemy Cygnus olor (6 par), Gęgawa Anser anser (17 p), Cyraneczka (Anas crecca) (3 pary), Krzyżówka Anas platyrhynchos) (307-322), Głowienka Aythya ferina (106-113 par), Czernica Aythya fuligula (54-58 par), wodnik Rallus aquaticus) (39-43 pary), kokoszka Gallinula chloropus (15-17 par), Łyska Fulica atra atra) (158-173 par), sieweczka rzeczna Charadrius dubius (1 para), czajka Vanellus vanellus) (6-10 par), kszyk Gallinago gallinago (20-35 par) Trzcinniczek Acrocephalus scirpaceus (235-254 par).
Bocian czarny fot. Ł. BednarzObszar realizacji projektu jest również miejscem występowania rzadkich gatunków owadów.
W obszarze występuje blisko 80% ważek występujących w Polsce..
Na terenie Lasów Janowskich stwierdzono aż 9 gatunków znajdujących się na Czerwonej liście ważek Polski: łątka zielona (Coenagrion armatum), żagnica południowa (Aeshna affinis), żagnica zielona (Aeshna viridis), żagnica torfowa (Aeshna Juncewa), żagnica torfowcowa (Aeshna subarctica) (na Lubelszczyźnie jedyne miejsce występowania), szklarnik leśny (Cordulegaster boltonii), zalotka spłaszczona (Leucorrhinia caudalis) i zalotka białoczelna (Leucorrhinia albifrons). Stwierdzono również występowanie przedstawiciela fauny borealno górskiej – miedziopierś arktyczną. Obszar Lasów Janowskich zamieszkuje 80 gatunków motyli dziennych. Owady te można spotkać na terenie całego obszaru, jednak najrzadsze występują na terenie torfowisk.
Szlaczkoń torfowiec (Colias palaeno) – gatunek stenotopowy, troficznie związany z borówka bagienną. Najliczniej występuje w rezerwacie Imielty Ług, gdzie znajduje się jedna z największych populacji tego motyla w Polsce.
Modraszek telejus (Phengaris teleius) i modraszek nausithous (Phengaris nausithous) występują one także głównie na podmokłych łąkach. Motyle te o ciemnoniebieskim zabarwieniu skrzydełek z plamkami. Rośliną żywicielską telejusa jest krwiściąg lekarski gdzie młode stadia larwalne rozwijają się. Poczym młode larwy upodabniają się do larw mrówek. Następne stadia rozwoju larwy motyla spędzają w mrowisku, gdzie są pasożytami, pożerają potomstwo mrówek lub są karmione przez robotnice.
Na kilku stanowiskach w Polsce, wśród których jest Imielty Ług, występuje motyl którego larwa żeruje na żurawinie dostojka akwilonaris (Boloria aquilonaris), a dostojki eunomia (Boloria eunomia) na bagnie zwyczajnym. Oba wymienione gatunki są cennymi elementami w faunie motyli. Na terenie Lasów Janowskich występują daleko od granic swoich naturalnych zasięgów, jako relikty okresu glacjalnego.
Pasyn lucylla (Neptis rivularis) średniej wielkości motyl związany jest z wilgotnymi łąkami i polanami śródleśnymi, często w pobliżu cieków wodnych w lasach łęgowych i olsach. Rośliną żywicielską gąsienic jest tawuła wierzbolistna zw. bawoliną.
Osadnik wielkooki (Lopinga achine) rzadki wiązanym z borami wilgotnymi, występuje najczęściej w zachodniej części obszaru.
Na podkreślenie zasługuje fakt, że na licznych wydmach Parku występuje skalniak statilinus (Hipparchia statilinus) związany z piaszczyskami porośniętymi szczotlichą, którego występowanie w Polsce ogranicza się do nadmorskich wydm.
Gatunkami chronionymi występującymi na terenie Parku są: paź królowej (Papilio machaon), mieniak strużnik (Apatura ilia), mieniak tęczowiec (Apatura iris) oraz wspomniane modraszek telejus (Phengaris teleius) i modraszek nausithous (Phengaris nausithous). Dwa ostatnie możemy uznać za zagrożone wyginięciem na tym terenie.
Pokłonnik osinowiec (Limenitis populi), szlaczkoń torfowiec (Colias palaeno), pasyn lucylla (Neptis rivularis) to gatunki z kategorii wymierających, na Czerwonej liście zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce. Na tej liście znajduje się również 11 gatunków w kategorii narażone na wyginięcie oraz 9 z kategorii rzadkie.